Siz de Arzu Kapanına Yakalanmış Olabilirsiniz!

Sosyal medya alanında “arzu kapanı” son yıllarda yaygın bir terim haline geldi. Bu terim, başkalarının dikkatini çekmek, iltifatlarını ve onaylarını almak için tasarlanmış stratejik olarak hazırlanmış bir gönderiyi ifade ediyor. Yani bu instagramda gördüğünüz karın kaslarını sergileyen erkekler, bikinili kadınlar aslında onaylanmak için bir tuzak kuruyor.

Bu büyüleyici tuzakla sosyal medya kullanıcılarını hem büyülüyor hem de şaşırtıyor.

Arzu kapanı sosyal doğrulama ve öz saygı ilkelerine göre çalışıyor. Araştırmalar, bu paylaşımların bireyin dikkat çekme ve başkaları tarafından onaylanma ihtiyacını karşılayabileceğini öne sürüyor. Bireyler çekici veya kışkırtıcı içerikler paylaşarak, öz saygılarını artırmak ve arzulandıklarını hissetmek için dış onay arıyorlar . Özsaygısı düşük olan bireylerin dışarıdan doğrulama arayışının bir aracı olarak bu davranışına girme olasılıkları daha yüksek. İdealize edilmiş ve cinselleştirilmiş görüntülere maruz kalmak, özellikle genç yetişkinler arasında beden memnuniyetsizliğine ve düşük benlik saygısına katkıda bulunuyor. Dijital alanda beden olumluluğunun ve gerçekçi güzellik temsillerinin teşvik edilmesinin önemini bir kez daha görüyoruz.

Bu tuzaklar ağırlıklı olarak kadınlar tarafından kullanılıyor. Bir anlamda toplumsal güzellik standartlarını ve cinsiyet dinamiklerini yansıttığını söyleyebiliyoruz. Kadınlar genellikle fiziksel görünümle ilgili nesneleştirme ve toplumsal baskılarla karşı karşıya kalıyor, bu da arzu kapanlarının dikkat çekme ve onaylanma aracı olarak benimsenmesine yol açıyor.

Arzu kapanları zevk ve ödülle ilişkili bir nörotransmitter olan dopamin salınımını tetikleyebiliyor. Araştırmalar, beğeniler, yorumlar ve iltifatlar gibi olumlu geri bildirimler almanın beynin ödül sistemini harekete geçirerek mutluluk ve memnuniyette geçici bir artışa yol açtığını gösteriyor. Yani seks, alışveriş, tıkınırcasına yeme alışkanlıkları ile aynı anlık tatmin duygusuna yol açıyor. Tabi geçici bir tatmin sağlasa da ruh sağlığı açısından olumsuz sonuçlar doğurabiliyor. Araştırmalar, kendini nesneleştirme, beden memnuniyetsizliği ve başkalarıyla kıyaslama potansiyelinin arttığını vurguluyor. Dış onaylamaya aşırı güvenmek, kırılgan bir öz-değer duygusuna ve sürekli onaylanma ihtiyacına yol açabiliyor.

Peki romantik ilişkilere etkisi nasıl oluyor?

Araştırmalara göre, ilişkilerde arzu kapanlarının bireyler tarafından aşırı kullanımının eşler arasında kıskançlık, güvensizlik ve güvensizliğe yol açabileceği öne sürülüyor. Muise ve arkadaşları (2009) tarafından yapılan bir araştırma, dikkat çekici davranışlarda bulunmanın romantik ilişkilerde daha düşük ilişki memnuniyeti, güven ve bağlılık ile ilişkili olduğunu bulmuştur. Sosyal medya çağında sağlıklı bir ilişki sürdürmek için açık iletişim ve sınırlar koymak çok önemli. Sürekli onay arayan davranışlarda bulunmak, romantik bir ilişkide güven ve iletişimle ilgili soru işaretlerine yol açabiliyor. Beklentiler, sınırlar ve sosyal medya kullanımı hakkında dürüst ve açık konuşmalar, partnerler arasında güven ve anlayışı teşvik edebiliyor.
Tabi yine de unutmamak lazım, bir ilişkide kabul edilebilir veya sorunlu olabilecek şeyler, başka bir ilişkide farklılık gösterebiliyor.

Arzu kapanları sosyal medya dünyasında dikkat çekme, onaylanma ve özsaygı arzusuyla ortaya çıkan kayda değer bir fenomen haline geliyor. Geçici bir tatmin ve güçlenme hissi sağlayabilseler de, ruh sağlığı ve öz değer üzerindeki potansiyel olumsuz etkilerinin farkına varmak çok önemli. Arzu kapanlarının ardındaki psikolojiyi anlayarak, sosyal medyada daha anlamlı ve özgün etkileşimlere girebilir, beden pozitifliğini ve gerçek bağlantıları teşvik edebiliriz.

Referanslar:
-Picture perfect? Examining associations between relationship quality, attention to alternatives, and couples’ activities on Instagram
Liesel L Sharabi, Annamariah Hopkins
Journal of Social and Personal Relationships 38 (12), 3518-3542, 2021
-The Breakup 2.1: The ten-year update
Ilana Gershon
The Information Society 36 (5), 279-289, 2020